شفیع بهرامیان – مدرس حوزه رسانه
خودکشی یک آسیب اجتماعی و عمومی است. معمولاً نزدیکان و بستگان کسی که در این مسیر جان‌باخته است به دلایل بسیاری به‌سختی چنین مرگی را باور نموده و به اشکال مختلف سعی دارند ناراحتی و رنج خود را با جامعه به اشتراک بگذارند. این امر البته اگر قالبی رسانه‌ای یا عمومی (در شبکه‌های اجتماعی عمومی) به خود گیرد می‌تواند برای سایرینی که مستعد خودکشی هستند بسیار خطرناک و حتی مرگ‌آفرین باشد.
بازنمایی و پوشش آنلاین خودکشی باید با استفاده از بهترین شیوه‌ها انجام شود. برخی از خودکشی‌ها ممکن است خبرساز باشند. براین اساس، نحوه پوشش رسانه‌ها از خودکشی می‌تواند با قهرمان‌سازی یا ارائه داستانی عاطفی از آن سبب کمک به سرایت و تلقین و حتی تکرار موارد مشابه شود!
رسانه‌ها و صفحات شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در پیشگیری از خودکشی دارند؛ بیش از ۱۰۰ مطالعه در سراسر جهان نشان داده‌اند که خطر سرایت خودکشی با عملکرد نادرست رسانه‌ها بسیار واقعی است اما گزارش مسئولانه رسانه‌ای می‌تواند خطر آن را کاهش دهد. پوشش دقیق خودکشی می‌تواند تصورات را تغییر دهد، افسانه‌ها و قهرمان‌سازی‌ها را از بین برده و مردم را در مورد پیچیدگی‌های موضوع آگاه کند. واقعیت ساده این است که روزنامه‌نگاری خوب در این عرصه جان انسان‌ها را نجات می‌دهد. رعایت نکات زیر برای حمایت از بالاترین استانداردهای پوشش و بازنمایی ایمن خبر خودکشی و قربانیان آن در فضای مجازی و رسانه‌ای بسیار ضروری است:
▫️اول: از گزارش روش‌های خودکشی، مانند توصیف کسی که با طناب یا دارو مرده است، خودداری کنید.
دوم: از زبانی که خودکشی را هیجان‌انگیز یا تجلیل می‌کند دوری‌کنید. هرگز نگویید که قربانی فوراً فوت کرده یا مرگ او سریع، آسان، بدون درد، اجتناب‌ناپذیر یا راه‌حلی برای مشکلات او بوده است. به عبارتی خودکشی را به‌هیچ‌وجه توجیه نکنید.
سوم: از انتشار تصاویر یا فیلم‌های ویدئویی دراماتیک، احساسی یا هیجان‌انگیز قربانی خودداری کنید. تصویرسازی بیش‌ازحد می‌تواند مرگ را جذاب کند یا افراد آسیب‌پذیر را به شناسایی و همذات‌پنداری بیش‌ازحد با متوفی سوق دهد.
چهارم: از پوشش بیش‌ازحد و قرار دادن بیش‌ازحد برجسته داستان‌های خودکشی، در صفحه و رسانه خود خودداری کنید و آن را به داستان‌های قبلی در مورد خودکشی پیوند ندهید.
پنجم: از درج محتوای یادداشت‌های خودکشی یا پیام‌های مشابه آن، که توسط متوفی نوشته‌شده باید اجتناب شود. این می‌تواند احتمال همذات‌پنداری افراد با قربانی را افزایش دهد. همچنین ممکن است داستان خودکشی را عاشقانه کرده یا باعث ناراحتی خانواده و دوستان سوگوار شود.
ششم: حدس و گمان در مورد «محرک» یا علت خودکشی می‌تواند موضوع را بیش‌ازحد ساده کند و باید از آن اجتناب کرد. خودکشی بسیار پیچیده است و در بیشتر مواقع هیچ رویداد یا عاملی وجود ندارد که کسی را به سمت خودکشی سوق دهد.
هفتم: جوانان و زنان بیشتر مستعد ابتلا به خودکشی هستند. هنگام پوشش خبری مرگ یک جوان، به داستان اهمیت ندهید یا استفاده از عکس‌ها ازجمله گالری‌ها را تکرار نکنید. از زبان یا تصاویر احساسی و عاشقانه استفاده نکنید.
خلاصه اینکه:
۱- خودداری از قهرمان‌سازی و یا توجیه خودکشی با ذکر دلایل و علت‌های آن، خودکشی امری بسیار پیچیده است و به‌سادگی قابل توجیه نیست.
۲- اجتناب از انتشار جزئیات و روش خودکشی؛
۳- خودداری از انتشار فیلم، گالری و یا عکس قربانی و یا محل و وسایل خودکشی؛
۴- انتشار عوامل خطر و علائم هشداردهنده؛
۵- عدم استفاده از کلیشه‌های مذهبی و فرهنگی و نمادسازی؛
۶- اجتناب از تحسین یا سرزنش فرد خودکشی کرده؛
۷- عدم انتشار یادداشت‌های به‌جامانده از متوفی؛
۸- ارتباط با کارشناسان مطلع برای تنظیم خبر خودکشی؛
۹- معرفی خدمات حمایتی و اضافه کردن لینک منابع حمایتگر از افراد آسیب‌دیده و توضیح راه دسترسی به آن‌ها؛
۱۰- توجه به انگ و رنجی که خانواده فرد خودکشی کننده با انتشار خبر متحمل می‌شود؛
۱۱- آموزش اقداماتی که مردم می‌توانند برای جلوگیری از خودکشی دیگران انجام دهند؛
۱۲- برجسته کردن اخبار و اطلاعات مربوط به موارد پیشگیری از خودکشی و شاخص‌هایی مانند کمک، امید، بهبودی و نجات؛
۱۳- معرفی و پیشنهاد درمان‌های مؤثر برای مخاطبان احتمالی در معرض آسیب خودکشی و برجسته کردن اقدامات مهم، راه‌حل‌ها و نشان دادن موفقیت‌های افرادی که از آسیب خودکشی نجات‌یافته‌اند.
۱۴- از پدیده خودکشی و متوفی برای تسویه حساب‌های سیاسی، مذهبی یا فرهنگی و…. استفاده نشود چون اثری بومرنگی و معکوس خواهد داشت.
رعایت موارد فوق شاید بتواند مانعی برای تکرار خودکشی بعدی کسانی باشد که مخاطب اخبار خودکشی هستند.
@avinpress