شفیع بهرامیان – مدرس حوزه رسانه:
اثرات روحی، روانی و اجتماعی تصاویری که یک انسان به‌صورت مستقیم و یا به‌واسطه رسانه‌های مختلف مشاهده می‌کند گاهی می‌تواند تا مدت‌ها سبب آزار و اذیت وی باشد این امر وقتی مضاعف است خود فرد سوژه فیلم و تصویر رسانه‌ها باشد.غالب متون حقوقی شهروندی و اعلامیه‌های جهانی حقوق بشر و شهروند بر حفظ کرامت و منزلت انسان تأکید دارند حتی اگر فرد مرتکب جرمی شده و یا متهم به انجام کج‌روی و قانون‌شکنی باشد.
بر همین اساس در بسیاری از دستورالعمل‌های حقوقی و رسانه‌ای در بازنشر اخبار و تصاویر متهمان اصولی گوشزد می‌شود که تخطی از آنها می‌تواند نتایج زیانباری برای افکار عمومی و همچنین شخص درگیر در رویداد داشته باشد. برخی از اصول عبارت‌اند از:
اول: باید بین مظنون، متهم و محکوم تمایز قائل شد. متهم تا زمانی که جرمش در یک محکمه عادله ثابت نشود بی‌گناه محسوب می‌شود؛ بنابراین نباید نام کامل و عکس و فیلم مظنونان یا متهمان جرائم و پرونده‌ها را تا صدور حکم قطعی منتشر کرد.
دوم: عکس مظنونانی که در صورت متواری شدن مرتکب جرائم سنگینی شده و امنیت مردم را تهدید می‌کند، به‌منظور هشدار و کمک گرفتن برای دستگیری آنها منتشر می‌شود.
سوم: تنها انتشار نام و عکس مظنون به ارتکاب جرائم مکرر و شدید (قاتل زنجیره‌ای) که قبل از دستگیری افکار عمومی را برانگیخته باشد، جایز است.
طبق اصل ۳۷ قانون اساسـي جمهوری اسلامی نیز «هتك حرمت و حيثيت كسي كه به‌حکم قـانون دسـتگير، بازداشـت، زنـداني يـا تبعیدشده به هر صورت كه باشد ممنوع و موجب مجازات است». اصل ۲۲ اين قانون نيز مقرر می‌دارد كه حيثيت اشخاص، جز در مواردي كه قانون تجويز كند، از تعرض مصون است.
ضرورت رعايت كرامت انساني و برخورد مناسـب بـا مـتهم در بنـد ۴ از ماده واحده قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندي هـم مـورد تأكيد قرارگرفته است. به‌موجب اين بند: «با دادخواهان و اشخاص در مظان اتهـام و مرتكبان جرائم و مطلعان از وقايع و كلاً در اجراي وظايف محوله و برخورد با مـردم، لازم است اخلاق و موازين اسلامي كاملاً مراعات گردد».
انتشار تصوير فردي كه هنوز در مرحله تحقيقات مقدماتي به سر می‌برد، از يكسو رفتاري برخلاف اصل برائت است؛ چراكـه هنوز مجرميت متهم به اثبات نرسيده و از سوي ديگر می‌تواند ضـربه مهلكـي بـه كرامت و حيثيت او وارد كند. به‌ویژه با توجـه بـه ايـنكـه ممكـن اسـت در مراحـل رسيدگي تحقيقات مقدماتي بی‌گناهی متهم اثبات شود، ولي آسيب ناشـي از انتشـار تصوير او در رسانه‌های گروهي ديگر قابل جبران نيست.
برای حفظ حیثیت متهم در همه مراحل تحقیقات مقدماتی به استناد ماده ۹۶ قانون آیین دادرسی کیفری انتشار تصویر و سایر مشخصات مربوط به هویت متهم در همه مراحل تحقیقات مقدماتی توسط رسانه‌ها و مراجع انتظامی و قضایی ممنوع است مگر در مورد اشخاص زیر که تنها به درخواست بازپرس و موافقت دادستان، انتشار تصویر یا سایر مختصات مربوط به هویت آنان مجاز است:
الف- متهمان به ارتکاب جرائم عمومی که متواری بوده و دلایل کافی برای توجه اتهام به آنان وجود داشته باشد و از طریق دیگر نیز امکان دستیابی به آنان موجود نباشد، به‌منظور شناسایی آنان یا تکمیل ادله، تصویر به‌دست‌آمده از طریق چهره‌نگاری آنان منتشر می‌شود.
ب- متهمان دستگیرشده‌ای که به ارتکاب چند فقره جرم نسبت به اشخاص متعدد و نامعلومی نزد بازپرس اقدام کرده‌اند، تصویر آنان برای آگاهی بزه‌دیدگان و طرح شکایت یا اقامه دعوای خصوصی توسط آنان، منتشر می‌شود.
براین اساس این جزو اصول حرفه‌ای و اخلاقی کار رسانه‌ای است که به‌دوراز درگیری عواطف و احساسات انسانی، در پوشش اخبار جنایی، کرامت و شأنیت متهمینی که هنوز در دادگاه جرم آنها ثابت نشده را با خودداری از انتشار هرگونه تصویر و مشخصات سجلی آنها مورداحترام قرار دهد.
بی‌طرفی و رعایت قانون از مهم‌ترین الزامات کار خبری در حوزه جنایی است.